آگاهی از تاریخ تفسیر، در تفسیر صحیح قرآن و استفاده بهینه از آثار تفسیری نقش مهم و بسزایی دارد. در تاریخ تفسیر با ویژگی‌های مفسران، کتاب‌های تفسیری، چگونگی تفسیر در دوران‌های مختلف، تغییرات و تطورات مکاتب و روش‌های مختلف تفسیری آشنا می‌شویم. کتاب تاریخ تفسیر قرآن برای نیل به این اهداف تدوین شده است. جلد نخست این اثر تاریخ تفسیر عصر رسالت تا پایان عصر غیبت صغرا (۳۲۹ ﻫ ق) را در بر‌می‌گیرد، و در آن حدود ۲۸۰ مفسر و ۴۸ کتـاب تفسیری موجود و بیش از ۲۳۰ کتاب تفسیری مفقود معـرفی می‌شود.

نامنقح‌ماندن زوایای روش‌شناختی تفسیر قرآن، سبب شده ضعفها، کاستی‌ها و احیاناً انحرافاتی نابخشودنی در برخی تفاسیر راه یابد. هدف این کتاب، در پنج فصل به بیان جامع و مستدل ویژگی‌های روش صحیح تفسیر قرآن می‌پردازد: «تفسیر و تأویل»، «قواعد تفسیر»، «منابع تفسیر»، «علوم مورد نیاز مفسر» و «شرایط مفسر». این کتاب برای دانشجویان رشته الهیات، گرایش علوم قرآن و حدیث در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری و نیز طلاب رشته تخصصی تفسیر تدوین یافته است.

این اثر که جلد دوم مجموعه «بررسی مکاتب و روش‌های تفسیری» است، شش فصل دارد. در فصل نخست، مفهوم لغوی و اصطلاحی اجتهاد و تطورات آن بیان، مکتب و روش تفسیری اجتهادی تعریف، دلائل مخالفان و موافقان آن بررسی و به اقسام آن اشاره می‌شود. در فصل‌های دوم تا ششم، پنج قسم از اقسام آن مکتب با عناوین: مکتب و روش تفسیری اجتهادی قرآن به قرآن، مکتب و روش تفسیری اجتهادی روایی، مکتب و روش تفسیری اجتهادی ادبی، مکتب و روش تفسیری اجتهادی علمی و مکتب و روش تفسیری اجتهادی فلسفی معرفی و نقد شده‌اند و در پایان نتیجه‌گیری می‌شود که «مکتب و روش تفسیری اجتهادی جامع» کامل‌ترین مکتب و روش در تفسیر قرآن کریم است.

یکی ازدانش‌های مؤثردر تفسیر صحیح آیات قرآن کریم آشنایی با امتیازها و کاستی‌های مکاتب، روش‌ها و کتاب‌های تفسیری است و از این‌رو، در رشته‌های تفسیر و علوم قرآن درسی با عنوان «مکاتب و رو‌ش‌های تفسیری» یا مشابه آن ارائه می‌شود. این اثر به عنوان متن درسی برای آن درس تهیه شده و مطالب ذیل را دربردارد: ۱. مباحث مقدماتی شامل: مفهوم‌شناسیِ مکاتب تفسیری، روش‌های تفسیری و ... ؛ نیز دسته‌بندی مفسران و دسته‌بندی تفاسیر و مکاتب تفسیری؛ ۲. مکتب و روش تفسیری در روایات نقل شده از معصومان(ع)؛ ۳. بررسی مکتب و روش‌ تفسیری صحابه و تابعین؛ ۴.

یکی از علوم پیش‌نیاز بسیار مهم برای ورود به تفسیر قرآن شناخت قواعد تفسیری مبتنی بر مبانی متقن عقلی، نقلی یا عقلایی است که هم براساس آن قواعد تفسیر ضابطه‌مند و قابل ارزیابی باشد و هم با رعایت آنها خطاهای تفسیری کاهش یابد. این کتاب برای تأمین این نیاز تصنیف و در آن چهل و هفت قاعده تفسیری برپایه سیره عقلا در فهم متون و دلائل عقلی و نقلی تبیین شده است . درکتاب پیش‌رو برای فرایند تفسیر پنج‌گام تصور و قواعد تفسیری بر اساس آن گام‌ها دسته‌بندی شده است و از این‌رو کتاب هفت فصل دارد.

آگاهی از تاریخ تفسیر، در تفسیر صحیح قرآن و استفاده بهینه از آثار تفسیری نقش مهم و بسزایی دارد. در تاریخ تفسیر با ویژگی‌های مفسران، کتاب‌های تفسیری، چگونگی تفسیر در دوران‌های مختلف، تغییرات و تطورات مکاتب و روش‌های مختلف تفسیری آشنا می‌شویم. کتاب تاریخ تفسیر قرآن برای نیل به این اهداف تدوین شده است. جلد نخست این اثر تاریخ تفسیر عصر رسالت تا پایان عصر غیبت صغرا (۳۲۹ ﻫ ق) را در بر‌می‌گیرد، و در آن حدود ۲۸۰ مفسر و ۴۸ کتـاب تفسیری موجود و بیش از ۲۳۰ کتاب تفسیری مفقود معـرفی می‌شود.

در تاریخ تفسیر قرآن با کتاب‌های تفسیری، مشخصات و ویژگی‌های آنها، تاثیر و تاثّر آنها از یکدیگر، و مذهب، میزان وثاقت، رتبة علمی و مکتب فکری مؤلفان آنها، چگونگی تفسیر و تغییرات و تطورات آن در دوران¬های مختلف آشنا وآگاه می شویم و روشن است ک این آگاهی و آشنایی می تواند در استفادة مناسب از کتاب های تفسیری و آرای مفسران بسیار مفید و مؤثر باشد.

علوم قرآنی، دانشی است که درباره شناخت قرآن و خصوصیات آن و مسائل متعلق به آن بحث می‌کند و مباحث گسترده آن از جهت فایده و آثار به دسته‌هایی تقسیم شده است.